Polska
Tanzanit, jak sama nazwa wskazuje, pochodzi z Tanzanii. Jedyne złoże tego kamienia szlachetnego również znajduje się w tym kraju. Zostało odkryte niedawno, w 1967 roku. Kamień ten, z natury brązowy, został znaleziony przez pasterza pochodzącego z grupy etnicznej Masajów. Podczas potężnej burzy, uderzenie pioruna wznieciło ogień, za sprawą którego Masaj o imieniu Ali Juuyawatu zauważył kilka niebieskich kamieni leżących na ziemi, w miejscu, w którym wcześniej ich nie było. W ten sposób odkrył tanzanit - niezwykły kamień szlachetny, który - jak się okazało - pod wpływem wysokiej temperatury zmienia zabarwienie z brązowego na niebieskie.
Tanzanity były z początku używane jako tańszy zamiennik szafirów. Jednakże ich popularność szybko wzrosła dzięki marce Tiffany, a co za tym idzie - wzrosła także ich cena. Z początku nazywano je Niebieskimi Zoisytami (Blue zoisite), ale nazwa ta brzmiała zbyt podobnie do suicide - samobójstwo. Z tego powodu CEO marki Tiffany, Harry Platt, zasugerował, by nazwę zmienić na tę, która używana jest do dzisiaj - tanzanit.
Wspaniały prezent na różne okazje
Tanzanit często bywa nazywany kamieniem XX wieku, gdyż jego historia nie jest tak długa, jak innych klejnotów. Jednak popularność wzrosła tak szybko, że stał się nawet jednym z kamieni urodzeniowych (birthstones). Ich lista nie zmieniała się od 1912 roku aż do momentu, w którym tanzanit został do niej dodany. Ochrania osoby, które urodziły się w grudniu.
Warto także pamiętać, że naszyjnik, pierścień albo kolczyki z tanzanitami będą doskonałym prezentem dla osób spod znaku Strzelca lub Wodnika. Tanzanity sprawdzą się także na 24 rocznicę ślubu lub narodziny dziecka, co nawiązuje do tradycji, która powstała niedługo po odkryciu tych kamieni szlachetnych.
Tanzanity znalazły swoje miejsce w świecie ezoterycznym i duchowym. Uważa się je za przynoszące harmonię i pokój do naszego życia. Usuwają stres z życia osób, które je noszą i pomagają w trudnych sytuacjach.
Tanzanit z naukowego punktu widzenia: pochodzenie i właściwości
Tanzanit jest rodzajem zoisytu, podobnie jak różowy thulit czy zielony anyolit. Z chemicznego punktu widzenia jest to hydroksykrzemian glinu i wapnia, który w warunkach naturalnych posiada brązowy, brązowo-zielony lub lekko fioletowy kolor. Jego charakterystyczna, niebieska barwa jest uzyskiwana, kiedy temperatura kamienia osiągnie 400-600 °C. Ogrzewany klejnot nie powinien posiadać żadnych inkluzji czy pęknięć. Niebieski kolor pojawia się dzięki ujawnieniu właściwości wanadu, którym domieszkowane są tanzanity.
Charakterystyczną cechą tanzanitów jest pleochroizm. W zależności od koloru i kąta padania światła można zaobserwować w nim różnorodne, barwne przebłyski. Naturalne tanzanity są z reguły purpurowe, ciemnoniebieskie, czerwono-fioletowe, żółto-zielone lub brązowe. Po ogrzaniu pozostają jedynie odcienie niebieskiego, purpurowego i fioletowego, pozostałe barwy zanikają. Kolejnym, łatwym do zaobserwowania zjawiskiem, jest efekt kociego oka. Jest najlepiej widoczny w tanzanitami o szlifie typu kaboszon.
Tanzanit krystalizuje w układzie rombowym. W naturze występuje zazwyczaj w formie słupków z prążkowaniem. Często spotykane są tak zwane bliźniacze kryształy, które przerastają się nawzajem. W skali twardości tanzanity mają stopień 6 lub 7, co oznacza, że są nieco bardziej miękkie od krzemianów. Powinny być przechowywane z dala od kwasów i nie mogą być poddawane czyszczeniu z pomocą ultradźwięków. Maja białą smugę, szklisty połysk i należą do delikatnych minerałów. Nie posiadają właściwości fluorescencyjnych. Ze względu na swoje właściwości stanowią prawdziwe wyzwanie dla jubilerów i szlifierzy. Osoby zajmujące się ich obróbką muszą przede wszystkim zdecydować, w którą stronę powinny być wykonywane szlify, aby pleochroizm został wyeksponowany. Wymagają także ostrożności ze względu na swoją delikatność i łatwość pękania.
Jak wybrać biżuterię z tanzanitem
Wysokiej jakości tanzanit powinien posiadać głęboki, niebiesko-fioletowy kolor. W idealnym klejnocie powinny być dostrzegalne trzy odcienie niebieskiego, fioletowego i purpury, w zależności od kąta padania światła. Kiedy światło jest ciepłe, tanzanit częściej przybiera odcień fioletowy lub purpurowy, w świetle dziennym preferowana jest barwa niebieska. Dominujący kolor klejnotu decyduje także o jego cenie, gdyż najdroższe z nich mają głęboki, niebieski kolor z wyraźnym pleochroizmem. Doceniane są także klejnoty o delikatnych, pastelowych barwach. Ważna zaletą mogą być też wyjątkowe inkluzje.
Najlepszym połączeniem dla biżuterii jest tanzanit oprawiony w białe złoto. Dzięki białemu zlotu niezwykle, niebiesko-fioletowa barwa tanzanitów jest wyróżniona. Wśród biżuterii KLENOTA znaleźć można także tanzanity oprawione w żółte lub różowe złoto. Szczególnie olśniewające wrażenie robią tanzanity połączone z diamentami.
Oprócz tradycyjnego, owalnego i okrągłego szlifu, tanzanity mogą pojawiać się także w bardziej niezwykłych odsłonach. Każdy szlifierz posiada ogromną wyobraźnię, która pozwala mu wydobyć największe piękno z unikatowego klejnotu. Wśród naszych przykładów można znaleźć między innymi niezwykłe tanzanity o szlifie trillion. Również kształt kropli wygląda zachwycająco. Z kolei jeśli preferowane są dłuższe kamienie, idealnym wyborem może być tanzanit o szlifie cushion (prostokątnym, z lekko zaokrąglonymi rogami).
Bez wątpienia wybór biżuterii z tanzanitem będzie doskonałym pomysłem i inwestycją. Biorąc pod uwagę, jak niewielkie są pokłady tanzanitów, ich cena (już teraz wysoka) bez wątpienia jeszcze wzrośnie. Unikatowość i rzadkość tanzanitów również ma wpływ na wysoką wartość biżuterii nimi ozdobionej.
Jak chronić piękno tanzanitów
Większość tanzanitów wykorzystywanych w jubilerstwie poddawana jest niewielkim modyfikacjom, co jednak nie zmniejsza ich wartości. Szansa na to, iż w naturalny sposób uzyskają swoją niebieską barwę, na przykład za sprawą pożaru albo uderzenia pioruna, jest niezwykle niska. Dlatego tanzanity wydobywane w kopalni poddawane są powolnemu ogrzewaniu, dzięki czemu zyskują swój piękny kolor. Cena tanzanitów naturalnych i uzyskanych przez podgrzanie jest porównywalna.
Tanzanity są delikatnymi klejnotami, dlatego wymagają odpowiedniej dbałości. Zawsze powinny być czyszczone przez profesjonalistów, dzięki czemu nie zostaną uszkodzone. Nie są też odporne na nadmierne ogrzewanie, a w szczególności na szok temperaturowy. Powinny być chronione przed środkami chemicznymi.
Słynne i rekordowe tanzanity
Jedyne złoże tego unikatowego kamienia szlachetnego znajduje się w Tanzanii w Afryce. Ich kopalnia położona jest nieopodal miasta Arusha, w pobliżu wulkanu Mount Meru, w paśmie Mererani, około 50 km od Kilimandżaro. W 1971 roku kopalnia została poddana upaństwowieniu, a w 1990 podzielona na cztery sektory. Dwa z nich wykorzystywane są przez duże kompanie górnicze, a dwie pozostałe przez małe, lokalne spółki. W 2005 jeden z sektorów przeszedł w ręce górników za 40 milionów dolarów.
Największy tanzanit, jaki został znaleziony, miał wymiary 22 × 8 × 7 cm i ważył 16839 karata, czyli około 3,4 kg. Nazwano go Mawenzi, na cześć drugiego z najwyższych szczytów Kilimandżaro.
Królowa Kilimandżaro to nazwa jednego z najbardziej znanych, oszlifowanych tanzanitów na świecie. Jego waga to 242 karaty (około 50 g) i znajduje się w oszałamiającym diademie. Towarzyszy mu 913 diamentów i 803 zielone granaty. Diadem został wykonany z 18-karatowego złota i w chwili obecnej znajduje się w prywatnej kolekcji Michaela Sotta, pracującego jako CEO w firmie Apple.
W filmie „Titanic” pojawił się olśniewający naszyjnik o nazwie Serce Oceanu, w którym miał się znajdować niebieski diament. W rzeczywistości był to tanzanit. Co więcej, jedynie niewielka grupa osób zdaje sobie sprawę z tego, iż taki klejnot rzeczywiście istniał w przeszłości. Był własnością Ludwika XVI, jednak zaginął i do tej pory nie został odnaleziony.
Tanzanity są również popularne wśród celebrytów. Pierścionek z dużym tanzanitem o szlifie poduszkowym został wręczony Beyoncé przez jej męża, Jay-Z. Posiada on charakterystyczny, piękny kolor i wagę 10 karatów. Anne Hathaway nosiła z kolei kolczyki z tanzanitami podczas uroczystości rozdania Oscarów. Cate Blanchett na tę samą okazję w 2011 roku wybrała dla siebie naszyjnik wysadzany diamentami i tanzanitami. Sarah Jessica Parker również jest znana z posiadania biżuterii ozdobionej tymi niezwykłymi klejnotami.
