Kiedy w naszym studio tworzymy biżuterię, musimy podjąć kilka ważnych decyzji, a jedną z nich jest oprawa kamienia szlachetnego. Ta starodawna sztuka, jaką jest oprawa kamieni szlachetnych, wymaga specjalnego przygotowania od jubilerów. Zawsze była niezwykle wymagającą pracą - wymaga wiedzy z zakresu gemmologii, cięcia i szlifowania klejnotów, a także jubilerstwa. Osoby, które się tym zajmują, muszą być pewne i bardzo biegłe w swojej sztuce. Często pracują z klejnotami mniejszymi niż 1 mm, a także z wartymi setki tysięcy dolarów. W tym artykule przeczytają Państwo, jak rozwijała się ta sztuka i jak my oprawiamy kamienie w studiu KLENOTA.
Jak oprawa kamieni ewoluowała w czasie
Biżuteria była noszona od czasów prehistorycznych. W tamtej epoce była prymitywna i często wykonana z drewna oraz kości. Z czasem ludzie nauczyli się pracować z metalami i pojawiła się biżuteria wykonana z takich metali jak brąz, żelazo, srebro i złoto. Z początku była wykonywana z drucików i płytek, które miały prosty wygląd, jednak z czasem została ulepszona, aż narodziła się prawdziwa biżuteria - w dużej mierze przypominająca tę, którą znamy i dziś. Wówczas zaczęto dekorować ją za pomocą koralików, oplatanych drucików czy grawerunku.
Jednakże najbardziej wyjątkowym elementem biżuterii były bez wątpienia kamienie szlachetne, wiązane z właściwościami duchowymi i leczniczymi. Miały chronić właściciela, odpędzać złą energię albo symbolizować bogów. Pierwsze takie okazy znamy ze starożytności. Przykładowo w Egipcie często kamienie umieszczane były w obrączkach. Najbardziej popularnymi były jaspis, karneol, malachit, kwarc, królewski lapis lazuli oraz turkus. Błękit zarezerwowany był dla władców Egiptu. Klejnoty często były polerowane na kaboszony lub toczone. Znano też inne kamienie, jednak często zastępowano je szkłem, ponieważ praca z nimi była zbyt trudna.
Pierwsze wspomnienie o obsadzie kamieni
Sztuka oprawiania kamieni jako oddzielna dyscyplina pojawiła się później - w średniowiecznych Włoszech, w XIV wieku. Średniowiecze było ciemne, pełne ubóstwa, chorób i wojen. Piękne kamienie i biżuteria wykonana z cennych metali były cechami szlachectwa i kościoła. Dominowały wśród nich jaspisy, granaty, szafiry, a także szmaragdy.
Z czasem nawet klasa średnia mogła zacząć pozwalać sobie na bardziej popularne minerały. W epoce wiktoriańskiej (II połowa XIX wieku) doceniano przede wszystkim piękno pereł, agatów i czarnych onyksów. W czasach Art Nouveau (przełom XIX i XX wieku), najbardziej popularne były perły oraz przezroczyste kamienie, takie jak diamenty, ametysty i akwamaryny. Okres Art Deco (lata 20-ste i 30-ste XX wieku) umiłował geometrię, dlatego w tym czasie wprowadzono wiele innowacji i nowych szlifów kamieni szlachetnych, w tym szlif kwadratowy. Przezroczyste minerały zaczęto łączyć z nieprześwitującymi - na przykład diamenty z onyksami. Popularne były też kontrasty. Nowe szlify kamieni szlachetnych i technologie pomogły także w rozwoju różnych opraw. Po raz pierwszy pojawiła się wówczas oprawa kanałowa, która zachwyca i wywiera ogromne wrażenie, gdyż pozwala na oprawę obok siebie całego szeregu klejnotów.
Oprawa kamieni szlachetnych jako sztuka
Biżuterię można ozdobić kamieniami szlachetnymi na wiele sposobów. Czasem klejnot przytrzymywany jest na miejscu przez łapki, czasem otoczony metalem dookoła, a czasem niemal w nim zatopiony. Wydawać by się mogło, iż kwestia oprawy to tylko kwestia efektu wizualnego, jednak nie jest to tak proste. Oprawa musi być przede wszystkim funkcjonalna (czyli “robić swoją robotę”), a także musi jak najlepiej podkreślić jakość i piękno kamienia szlachetnego. Typ minerału (np. jego kruchość sposób pękania lub przezroczystość), jego wielkość, symetria i rodzaj szlifu, a także rodzaj metalu i częstotliwość noszenia biżuterii powinny również odgrywać ważne role podczas wyboru konkretnej oprawy.
Wszystkie te informacje są niezwykle potrzebne, a jubiler specjalizujący się w oprawie klejnotów musi dokładnie wiedzieć, jakie narzędzie dobrać, by nie uszkodzić kamienia podczas pracy. Niektóre z nich są łatwe do zadrapania, inne łatwo pękają. Dobrym przykładem są mołdawity i szmaragdy, których nie można oprawić w dowolny sposób. Co więcej, jubiler musi tak umieścić klejnot, by ukryć jego ewentualne niedoskonałości.
W jaki sposób jubiler wybiera najlepszą oprawę dla danego klejnotu? Jubilerowie pracują z dwoma typami oszlifowanych kamieni - kaboszonami i kamieniami fasetowanymi, a każdy z nich jest idealny dla innego typu minerałów.
Fasetowanie jest idealne dla transparentnych odmian kamieni, kiedy pragniemy, aby ich blask i wewnętrzny “ogień” zostały pięknie podkreślone. Osiągamy to za pomocą pojedynczych powierzchni (zwanych fasetkami), które rozpraszają (mieszają) i odbijają światło wewnątrz klejnotu, dzięki czemu lśni od wewnątrz. Najważniejszą częścią tak oszlifowanego kamienia jest tak zwany pas. Jest to najszersze jego miejsce, widoczne od góry, i oddzielające górną i dolną część klejnotu (koronę i podstawę). Pas biegnie wokół całego obwodu i pomaga między innymi w rozpoznaniu jego pochodzenia, zwłaszcza, jeśli część kamienia nie została oszlifowana. Pomaga także w dobrym osadzeniu klejnotu na miejscu.
Szlif kaboszonowy jest idealny dla nieprześwitujących kamieni - taki jak agaty, opale, onyksy czy turkusy. Ma płaską powierzchnię i zazwyczaj tworzy z klejnotu kulę lub owal. Jest doskonały dla minerałów z efektem kociego oka. Szlif kaboszonowy świetnie sprawdzi się także w przypadku labradorytu, kamienia słonecznego lub księżycowego, pozwalając im pięknie lśnić.
Tajemnicą zachwycającej biżuterii są dobrze dobrane, piękne kamienie szlachetne. Aby osiągnąć taki efekt, w studiu jubilerskim KLENOTA wybieramy jest ostrożnie, biorąc pod uwagę optyczną jakość, rozmiary i symetrię szlifów. Jeśli klejnot ma nieodpowiedni rozmiar, może nie pasować do biżuterii i zaburzać jej całościowy wygląd, a także z czasem wypaść. Dlatego też w naszym studiu nie akceptujemy klejnotów przynoszonych nam przez klientów. Naszymi celami są jakość, perfekcja i satysfakcja - w przypadku klejnotów z nieznanego źródła nie moglibyśmy ich zagwarantować.Rodzaje opraw
Oprawa w łapki
Ząbki, zwane małymi łapkami, przytrzymują kamień i chronią go. Zazwyczaj jest ich 4, 5, 6, 8, a nawet więcej, mogą być pojedyncze lub podwójne, okrągłe, płaskie lub wydłużone. Nierzadko decydujemy się także na trzy łapki, które pasują nie tylko do szlifu trillion, ale też dobrze przytrzymują okrągłe klejnoty. Czasem mogą nawet trzymać więcej, niż jeden kamień. Wszystko zależy od projektu biżuterii, a także od wielkości i rodzaju szlifu klejnotu. W każdym ząbku znajduje się małe wycięcie (łożysko), do którego kamień musi idealnie pasować. Wycięcie musi mieć kąt dokładnie dobrany do rozmiaru klejnotu i nie może być zbyt głębokie, aby klejnot się nie przesuwał, a sama łapka nie wyłamała. Po zamontowaniu w odpowiednim miejscu klejnotu, górna część ząbków jest delikatnie zaginana wokół pasa i dociskana do powierzchni powyżej niego, by chronić klejnot przed poruszeniem się. Na koniec ząbki mogą zostać wyrównane, by miały tę samą wysokość, przycięte i wypolerowane.
Ten typ oprawy jest idealne dla klejnotów solitaire - dużych, centralnych kamieni, które są gwiazdą całej biżuterii. Ogromną zaletą tej oprawy jest fakt, że światło penetruje wnętrze kamienia ze wszystkich stron i jego kolor, jasność oraz wewnętrzny ogień są dobrze podkreślone. Po prostu lśni!
Ząbki mogą mieć różną długość i grubość, w zależności od biżuterii i wielkości klejnotu, do którego są dobierane. Zdarza się z rzadka, że łapka może się poluzować, na przykład jeśli zaczepi o ubranie. Z tego powodu dobrze jest od czasu do czasu sprawdzić biżuterię. Jeśli przekonają się Państwo, że łapki w niej nie są idealnie płasko leżące na klejnocie, a on sam się porusza, najlepszym pomysłem będzie zaprzestanie używania takiego dodatku i przyniesienie go do nas. Studio KLENOTA gwarantuje serwis biżuterii za darmo.
Oprawa pavé
Z kolei oprawa typu pavé jest idealna, jeśli w biżuterii znajduje się kilka małych klejnotów o okrągłym szlifie brylantowym. Są one zaaranżowane jeden obok drugiego, przez co pomiędzy nimi jest tylko niewielka ilość metalu. Słowo “pavé” pochodzi z języka francuskiego i oznacza “wysadzany”, co doskonale oddaje charakter biżuterii wysadzanej kamieniami szlachetnymi. Ten rodzaj oprawy to prawdziwe dzieło sztuki i może być wykonany dobrze tylko przez doświadczonych jubilerów. Wiercą oni drobne otworki w biżuterii, do których wkładają kamienie, a następnie zabezpieczają na tych miejscach. Kamienie szlachetne osadzone w ten sposób tworzą wymarzoną, błyszczącą powierzchnię, a biżuteria wywołuje ogromne wrażenie swoim bogactwem. Zazwyczaj wybierane są do niej małej diamenty.
Kategoria ząbków zawiera także specjalną oprawę znaną jako “technika granatów”, która wywodzi się z Republiki Czeskiej i służyła do osadzania w biżuterii czeskich granatów.
Oprawa tension (“w napięciu”)
To ciekawa, nowoczesna oprawa, które pasuje do pojedynczych klejnotów w pierścionkach o prostym designie. Za sprawą czystych linii, które otaczają klejnot, a także delikatnego nacisku metalu z dwóch stron, klejnot sprawia wrażenie, jakby pływał pomiędzy dwoma fragmentami metalu. Aby oprawa taka została wykonana, jubiler musi być niezwykle utalentowany i doświadczony. Co więcej, jest ona czuła na wszelkie uszkodzenia, w tym na wypadanie lub pękanie klejnotu. Z kolei jej zaletą jest możliwość penetracji kamienia przez światło, dzięki czemu wspaniale ukazuje swoje piękno.
Oprawa kanałowa
Ten typ oprawy także znajduje się w naszej kolekcji i jest niezwykle interesujący - kamienie znajdują się w niewielkim rowku jeden obok drugiego, wypełniając górną część obrączki. Na miejscu przytrzymuje je niewielka siła, z jaką są przyciśnięte od góry i boku. Jest to zazwyczaj oprawa wykorzystywana do kwadratowych lub prostokątnych klejnotów, która czyni z nich naprawdę wyjątkową biżuterię. Jednakże oprawa kanałowa może być wykorzystana także do okrągłych kamieni. Jej zaletą jest dobra ochrona ozdoby, choć jednocześnie może być trudniejsza do wyczyszczenia w domu. Jeśli zatem nie chcą Państwo robić tego samodzielnie, zapraszamy do studia KLENOTA, w którym dożywotni serwis obejmuje darmowe czyszczenie i sterylizację biżuterii za pomocą światła UV-C.
Oprawa bezel
To technika wykorzystywana przede wszystkim w przypadku kaboszonów. Kamień szlachetny otoczony jest obwódką z metalu, której górna część jest następnie lekko zaginana, tak, że zakrywa brzegi kamienia i przytrzymuje go na miejscu. Jest bardzo bezpieczna i doskonale chroni klejnot przed wypadnięciem, a nawet jeśli się poluzuje, bardzo łatwo można ją naprawić. Oprawa jest wykorzystywana w dużej mierze do kaboszonów, ponieważ doskonale je chroni i przytrzymuje. Co więcej, ze względu na to, że oprawa bezel nie przepuszcza światła, w przypadku kaboszonów nie ma to aż takiego znaczenia.
Oprawa typu bezel to prawdopodobnie także jedna z najstarszych technik. W starożytności klejnoty były zazwyczaj polerowane na kształt kaboszonów, dzięki czemu taka oprawa była dla nich najbardziej bezpieczna. Widać to między innymi w Koronie Świętego Wacława, gdzie mniejsze, symetryczne kamienie są oprawione właśnie w ten sposób. W studiu KLENOTA zadedykowaliśmy tej oprawie całą kolekcję Bezel. Niech oczaruje Państwa jej minimalistyczny, delikatny design.
Zanim klejnot zostanie oprawiony
Podczas produkcji biżuterii, miejsce w którym znajdzie się kamień to prawdziwa wisienka na torcie, dlatego biżuteria powinna być niemal gotowa, zanim zostanie tam oprawiony. Muszą zostać sprawdzone takie rzeczy jak rozmiar i sposób układania się pierścionka, zapięcia kolczyków, a także to, czy każdy element został odpowiednio oszlifowany i wypolerowany. Ważne jest także usunięcie pozostałości po pastach polerskich. Po osadzeniu kamienia biżuteria powinna zostać już tylko finalnie wypolerowana, pokryta rodem lub uzupełniona o perłę, jeśli jest to konieczne. Jeśli jubiler pomyli się w rozmiarze pierścionka lub zapięcie kolczyków nie działa prawidłowo, klejnot należy najpierw usunąć, żeby nie uległ uszkodzeniu w ogniu. Z tego powodu w naszym studiu każdy egzemplarz przechodzi bardzo dokładną kontrolę zanim kamień się w nim znajdzie.
Jak odbywa się oprawianie kamieni
Po sprawdzeniu biżuterii, jubiler dokonuje wyboru odpowiedniego klejnotu, mierzy biżuterię i przygotowuje ją, na przykład poprzez nawiercenie dziurek. W większości przypadków nie jest to jednak konieczne, ponieważ przygotowania zostały od razu wykonane podczas procesu przygotowywania biżuterii. Jubile używa odpowiedniej frezarki, aby nadać kształt i dopasować miejsce oprawy, ocenia kamień szlachetny i podejmuje decyzję o jego najlepszym ustawieniu. Dopiero potem przychodzi czas na samo oprawianie. Biżuteria jest przytrzymywana, aby możliwe było przyłożenie niezbędnego nacisku podczas wykonywania oprawy. Dopiero kiedy to nastąpi, biżuteria przechodzi ostateczne czyszczenie i polerowanie. Następnie może zostać poddana platerowaniu i - jeśli mają znaleźć się w niej perły - przychodzi pora na ich przyklejenie. Na tym etapie kończą się przygotowania i biżuteria może wyruszyć w podróż do Państwa.